Het milieu en de planeet beschermen
De klimaatverandering manifesteert zich als een van de grootste uitdagingen van deze en de komende generaties. En ook andere milieuproblemen, zoals lucht- en waterverontreiniging en de uitputting van de natuurlijke grondstoffen, zetten de planeet onder druk. Door onze eigen emissies te verminderen en minder primaire grondstoffen te gebruiken, willen we de impact van de technologische industrie op het leefmilieu verder verkleinen. De innovatieve technologieën die onze sector ontwikkelt, helpen andere bedrijven en de rest van de samenleving om onze planeet te beschermen en de klimaattransitie te versnellen.
Waarom is dit belangrijk?
De technologische industrie is verantwoordelijk voor 3,1% van de Belgische uitstoot van broeikasgassen. In de totale emissies van het Belgische bedrijfsleven bedraagt het aandeel van de technologische industrie 4%. Als technologische industrie willen we onze verantwoordelijkheid nemen door niet alleen onze directe broeikasgasemissies te reduceren, maar ook de indirecte emissies in de totale waardeketen van onze producten en diensten aan te pakken.
Europa wil tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld zijn en heeft daartoe de Green Deal gelanceerd. Met het maatregelenpakket ‘Fit for 55’ streeft Europa ernaar om tegen 2030 haar broeikasgasemissies al met 55% naar beneden te halen. Vanuit de technologische industrie ondersteunen we de Green Deal en Fit for 55. Om de Europese klimaatdoelen te halen, moet de huidige reductie van de uitstoot van broeikasgassen in onze sector versneld worden. Het gaat zowel om industriële emissies, emissies vanuit onze gebouwen als transportemissies.
De groene transitie is nauw verbonden met de digitale transitie (twin-transitie). Digitale technologie helpt ons om onze voetafdruk te verkleinen, bijvoorbeeld door zakenreizen te vervangen door videomeetings, door te monitoren hoeveel energie onze gebouwen verbruiken of door drones in te zetten voor smart farming. Tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat digitale technologie niet meer energie verbruikt dan ze bespaart. Volgens cijfers van de Europese Commissie is digitale technologie goed voor 8 à 10% van de energieproductie en 2 à 4% van de broeikasgasemissies in Europa. Innovaties kunnen helpen om die voetafdruk te verkleinen, bijvoorbeeld door de levensduur van smartphones te verlengen of door over te schakelen van 4G naar 5G. De EU wil nieuwe wetgeving en maatregelen invoeren om de komende tien jaar haar groene en digitale ambities te bereiken. Zo wil Europa dat datacenters ten laatste in 2030 klimaatneutraal, energie-efficiënt en duurzaam zijn.
Met de Taxonomieverordening wil Europa ervoor zorgen dat de middelen van overheden en investeerders maximaal naar duurzame technologieën vloeien. Vanuit Agoria begeleiden we onze leden actief om dit nieuwe beleid te implementeren en ook zelf te profiteren van nieuwe groene subsidiemogelijkheden en investeringsprogramma’s die inzetten op duurzame innovatie.
Om de klimaattransitie mogelijk te maken, biedt de technologische industrie een schat aan oplossingen:
- De maakindustrie ontwikkelt en fabriceert tal van componenten voor het opwekken van hernieuwbare energie. Denk maar aan waterstofgeneratoren, biogasinstallaties, zonnepanelen en onderdelen voor megawindparken op zee.
- Onze sector ligt aan de basis van de transporttransitie: fabricage van elektrische voertuigen, laadinfrastructuur, batterijtechnologie …
- Klimaatneutraal bouwen is alleen maar mogelijk dankzij innovatieve bouwtechnologieën, LED-verlichting, zonnepanelen, warmtepompen, warmte-krachtkoppeling, warmtenetten, groene warmte, de digitale meter …
Engagementen
- We schrijven ons in in de Europese reductiedoelstelling van Fit for 55.
- Door onze producten en diensten reduceren we de klimaatimpact van andere sectoren. Zo zorgen we er onder meer mee voor dat 30% van de gebouwen klimaatneutraal is tegen 2030.
- Tegen 2025 wordt elk nieuw bedrijfsvoertuig in de technologische industrie (excl. zwaar vervoer) aangedreven door een zero-emissie-technologie.
Indicatoren
- Totaal energieverbruik en energie-intensiteit
- Aandeel hernieuwbare energie in de totale energiebevoorrading van de technologische industrie
- CO2-eq-uitstoot van de technologische industrie (scope 1 en 2)
- Percentage klimaatneutrale gebouwen in België
- % bedrijfsvloot aangedreven door een zero-emissie-technologie (excl. zwaar vervoer)
Waarom is dit belangrijk?
De lineaire economie – ontginnen, produceren, consumeren en afdanken – is niet duurzaam voor de planeet. Ze draagt bij tot de klimaatverandering en legt een hoge druk op het leefmilieu en de biodiversiteit. De circulaire economie zet in op een duurzamer productie- en consumptiemodel, waarin grondstoffen langer in productiecycli worden gehouden en herhaaldelijk worden gebruikt, zodat er minder afval ontstaat. Volgens cijfers van de OESO is meer dan de helft van de broeikasgasemissies te wijten aan het gebruik van grondstoffen en materialen, dus de circulaire economie helpt ook om de klimaatambities te bereiken.
Circulaire economie gaat over de verlenging van de levensduur van producten: door ze te hergebruiken, door de materialen uit end-of-lifeproducten (producten aan het einde van hun levenscyclus) zo hoogwaardig mogelijk te recycleren en opnieuw in te zetten in productieprocessen en door producten zo te ontwerpen dat je ze kunt upgraden, herstellen en recycleren. Nieuwe businessmodellen houden in dat producten niet meer rechtstreeks aan de klant worden verkocht, maar worden geleased en na gebruik weer teruggenomen. De circulaire economie is vandaag een van de grootste gamechangers voor de industrie.
Nieuwe circulaire verdienmodellen zorgen doorheen de waardeketen voor innovatie en creëren tal van jobs. De omschakeling naar een circulair model helpt bedrijven bovendien om kostenefficiënter te werken en hun competitiviteit te verhogen. Gezien de stijgende grondstofprijzen wordt spaarzaam omgaan met grondstoffen voor bedrijven alleen maar belangrijker. En de circulaire economie biedt ook strategische voordelen. Zo zijn Europa en België voor hun bevoorrading van kritieke materialen sterk afhankelijk van andere regio’s. De coronapandemie heeft bovendien de kwetsbaarheid van internationale toeleveringsketens pijnlijk blootgelegd. Met het Circular Economy Action Plan, een onderdeel van de Green Deal, wil Europa de circulaire economie opschalen en zo nieuwe jobs creëren en competitiviteit op lange termijn garanderen. Door in te zetten op circulariteit wil Europa de economie verder laten groeien zonder het grondstoffenverbruik te verhogen.
De transitie naar een meer circulaire economie vraagt samenwerking tussen alle schakels van de productieketen: van in de designfase tot het moment waarop een product wordt afgedankt. Die transitie naar een duurzaam ecosysteem van slimme ketens kan alleen maar een succes worden als onze maakbedrijven doorgedreven digitaliseren, nieuwe technologieën implementeren en industriële processen herinrichten en aanpassen.
De circulaire economie vormt een uitdaging voor de maakindustrie. Tegelijk levert de technologische industrie de noodzakelijke bouwstenen voor diezelfde circulaire economie:
- Huishoudelijke afvalstoffen, industriële reststromen, bouwafval …: afvalrecyclagebedrijven waarderen afval op tot nieuwe grondstoffen of halen er energie uit. Zo helpen ze met innovatieve recyclagetechnieken bijvoorbeeld om plastics te recycleren en plastic afval te voorkomen.
- Belgische materiaaltechnologiebedrijven halen via recyclage kostbare materialen uit gsm’s en laptops. Die valoriseren ze tot materialen voor hoogwaardige componenten, zoals zonnecellen, herlaadbare batterijen, LED-toepassingen en katalysatoren.
- Digitale technologie is nodig om de locatie, de inzet, het verlies, de beschikbaarheid en de status van materialen in de productieketen in kaart te brengen. Data-analyse ondersteunt circulair design, het herfabriceren van producten of componenten, of het opzetten van product-dienstcombinaties.
- Technologieën als block chain helpen om interoperabiliteit te realiseren tussen bedrijven in de keten, zodat informatie veilig kan worden overgedragen en transacties met partners op- en neerwaarts in het business-ecosysteem mogelijk zijn.
- Sensoren helpen om te bepalen wanneer industriële componenten of gebruiksvoorwerpen aan vervanging toe zijn. Intelligente en gekoppelde producten kunnen zelf aangeven of en wanneer onderhoud en herstel nodig is. Zo zit de auto van de toekomst vol met sensoren die de fabrikant in real time info bezorgen over de toestand van elk onderdeel. Onderdelen kunnen op maat worden vervangen, wat de levensduur van het product verlengt.
- Met 3D-printing kunnen onderdelen op vraag worden geprint, waardoor niet het hele toestel wordt afgedankt.
Engagementen
- Tegen 2030 is minstens de helft van onze lidbedrijven in de maakindustrie aan de slag met een circulair project, met focus op doorgedreven afvalmanagement, minder grondstofverlies, recyclage, levensduurverlenging van producten of circulaire businessmodellen.
Indicatoren
- Totale afvalproductie
- Aantal lidbedrijven in de maakindustrie aan de slag met een circulair project
- Aantal circulaire projecten die Agoria en Sirris* ondersteunen
* Sirris is het collectieve onderzoekscentrum van en voor de technologische industrie.
Waarom is dit belangrijk?
Met het Zero Pollution Action Plan, onderdeel van de Green Deal, wil de Europese Commissie tegen 2050 de verontreiniging van lucht, water en bodem terugbrengen naar een niveau dat de gezondheid van mensen en het milieu niet meer schaadt. Onze bedrijven ondernemen al jaren actie om hun emissies naar het milieu verregaand te beperken. We engageren ons om onze directe milieu-emissies verder te reduceren en ook onze indirecte milieu-impacts in de keten (zowel opwaarts als neerwaarts) in kaart te brengen en aan te pakken.
Water
België staat op de zesde plaats van OESO-landen met de hoogste waterstress. We moeten in ons land dus efficiënt omgaan met water. Tegelijk is water een essentiële grondstof voor heel wat industriële processen. Ongeveer een kwart van het totale waterverbruik in België is voor rekening van de industrie; iets meer dan de helft ervan wordt gebruikt voor industriële koeling. Als we het koelwater buiten beschouwing laten, draagt de technologische industrie maar voor 5,6% bij aan het totale waterverbruik. Toch willen we ons waterverbruik verder afbouwen.
Onze bedrijven leverden de voorbije jaren ook heel wat inspanningen om hun emissies naar het oppervlaktewater te reduceren. Zo is de vuilvracht aan metalen de voorbije jaren sterk afgenomen. We nemen onze verantwoordelijkheid om onze wateremissies nog verder te doen dalen.
Lucht
In de EU zijn er elk jaar meer dan 400.000 vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van luchtverontreiniging (bron: Europees Milieuagentschap). Europa wil dat aantal tegen 2030 met 52% doen dalen ten opzichte van 2005, door de luchtkwaliteitsnormen meer in lijn brengen met de aanbevolen normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het wil ook de oppervlakte van ecosystemen waar de grenzen voor vermesting zijn overschreden met 35% reduceren vergeleken met 2005. Onze leden hebben de voorbije jaren al sterk ingezet op het verlagen van hun luchtemissies. We engageren ons om onze emissies naar de lucht verder te doen afnemen.
Bodem
De bodem is een belangrijker leverancier van ecosysteemdiensten zoals voedselproductie, zuivering van het grondwater, het vasthouden van water zodat er minder wateroverlast optreedt, het vastleggen van koolstof enzovoort. Toch is ongeveer 60 tot 70% van de bodems in de EU niet gezond (bron: Europese Commissie). Industriële verontreiniging is een van de oorzaken; in België gaat het hoofdzakelijk om historische verontreiniging. Preventieve maatregelen zorgen ervoor dat nieuwe bodemverontreiniging, als gevolg van calamiteiten, minimaal blijft. Onze leden komen hun verplichtingen na om bodemonderzoeken en eventuele bodemsaneringen uit te voeren waar nodig.
Digitale en andere technologie helpt om de impact op het leefmilieu van onze eigen sector en van andere sectoren en bedrijven te verminderen. Zo laat het internet of things sensor-, data- en netwerktechnologie toe om de water- en luchtkwaliteit in real time te monitoren. Ook om het risico op overstromingen en droogte te monitoren en te beperken creëert technologie heel wat mogelijkheden. Denk maar aan AI om snel en accuraat overstromingen van waterlopen te kunnen voorspellen. Datamanagement en data-analytics worden ingezet om grote hoeveelheden metingen te capteren, te analyseren en te verbinden om zo milieugerelateerde beslissingen te nemen.
Engagementen
- We beschermen het milieu door onze emissies naar lucht, water en bodem verder te reduceren.
Indicatoren
- Totaal waterverbruik
- Verbruik grondwater, oppervlaktewater en leidingwater versus waterhergebruik
- Totaallozing van metaal, nutriënten en zuurstofbindende stoffen naar oppervlaktewater
- Totaalemissie van fijn stof en NMVOS (niet-methaan vluchtige organische stoffen) naar de lucht
- Verzurende deposities
- Aantal oriënterende bodemonderzoeken dat nog moet worden uitgevoerd
(In dit deel zijn alleen de cijfers over het Vlaamse Gewest opgenomen. In ons volgende rapport streven we ernaar om ook cijfergegevens voor het Brusselse Hoofdstedelijke en het Waalse Gewest op te nemen.)
